Jakie badania są potrzebne do wykonania inseminacji?
Czy są jakieś konkretne badania, które należy wykonać przed inseminacją? Sprawdź, jakie testy są niezbędne u kobiety i mężczyzny przed rozpoczęciem procedury inseminacji domacicznej (IUI).
Inseminacja domaciczna (IUI) to jedna z najczęściej stosowanych technik wspomaganego rozrodu. Jest metodą małoinwazyjną, relatywnie prostą i często stanowi pierwszy etap leczenia niepłodności. Aby jednak procedura miała szansę powodzenia, konieczne jest odpowiednie przygotowanie – a kluczowym elementem tego przygotowania są badania diagnostyczne.
Z tego artykułu dowiesz się, jakie badania należy wykonać przed inseminacją – zarówno po stronie kobiety, jak i mężczyzny – oraz dlaczego są one tak ważne dla skuteczności całego procesu. Opierają się one na aktualnych standardach medycznych oraz rekomendacjach towarzystw zajmujących się leczeniem niepłodności, takich jak ESHRE (European Society of Human Reproduction and Embryology) i PTMR.
Dlaczego przygotowanie do inseminacji jest tak ważne?
Inseminacja domaciczna polega na podaniu wcześniej przygotowanego (oczyszczonego i zagęszczonego) nasienia bezpośrednio do jamy macicy kobiety w czasie owulacji. Aby metoda miała sens i szanse powodzenia, należy upewnić się, że nie występują czynniki, które ją uniemożliwią lub znacząco obniżą jej skuteczność. Dotyczy to zarówno parametrów nasienia, jak i funkcji jajowodów, jakości endometrium czy obecności infekcji.
Z punktu widzenia medycyny rozrodu bardzo ważne jest, aby inseminacja była wykonywana tylko wtedy, gdy rzeczywiście może przynieść efekt. Dlatego przed przystąpieniem do procedury konieczne jest przeprowadzenie oceny płodności obojga partnerów i tym samym zakwalifikowanie ich przez specjalistów do całego procesu.
Badania wymagane u kobiety
Diagnostyka kobiety przed inseminacją obejmuje kilka podstawowych obszarów:
- Ocena rezerwy jajnikowej – najczęściej na podstawie oznaczenia poziomu hormonu AMH, a także FSH i estradiolu w 2–5 dniu cyklu. Rezerwa jajnikowa mówi o zdolności organizmu do produkowania komórek jajowych i ma duże znaczenie przy kwalifikacji do IUI. Niska rezerwa może sugerować konieczność rozważenia in vitro.
- Monitoring cyklu owulacyjnego – czyli seria badań USG wykonywanych na przestrzeni jednego lub kilku cykli. Dzięki nim lekarz może ocenić, czy i kiedy dochodzi do owulacji, a także w jakim stanie jest endometrium. Optymalne okno implantacyjne zwiększa szanse powodzenia inseminacji.
- Badanie drożności jajowodów – zazwyczaj wykonywane za pomocą HSG (histerosalpingografii) lub sono-HSG (USG kontrastowe). Jest to jedno z badań kluczowych, ponieważ inseminacja wymaga drożności przynajmniej jednego jajowodu.
- Cytologia i badanie czystości pochwy – pozwalają wykluczyć infekcje intymne oraz ewentualne zmiany, które mogłyby utrudnić implantację zarodka lub wpłynąć na skuteczność procedury.
- Badania wirusologiczne i immunologiczne – obejmujące HIV, HBsAg, HCV, kiłę (VDRL lub TPHA), a także przeciwciała odpornościowe (np. anty-Rh). Są one obowiązkowe przed rozpoczęciem jakiejkolwiek procedury wspomaganego rozrodu.
- Badania ogólne – w niektórych przypadkach może być potrzebna morfologia, poziom glukozy, TSH, FT4, insulina, witamina D3 czy ocena profilu lipidowego.
Badania wymagane u mężczyzny
Równie istotna jest oczywiście ocena płodności mężczyzny, ponieważ od jakości nasienia również zależy powodzenie procedury.
- Badanie ogólne nasienia (seminogram) – to podstawowe badanie oceniające koncentrację, ruchliwość i morfologię plemników. Zgodnie z zaleceniami WHO (2010), minimalne wartości dla IUI to: >10–15 mln/ml koncentracji, >30% ruchliwości postępowej oraz morfologia >4% prawidłowych plemników.
- Posiew nasienia – lekarz może zlecić przy podejrzeniu stanu zapalnego lub infekcji. Badanie może wykryć obecność bakterii, które nie tylko pogarszają jakość nasienia, ale też mogą utrudniać implantację.
- Badanie fragmentacji DNA plemników (DFI) – nie jest obowiązkowe, ale coraz częściej zlecane u mężczyzn powyżej 35–40 roku życia lub w przypadkach wcześniejszych niepowodzeń. Wysoka fragmentacja DNA może obniżać szanse na powodzenie nawet w przypadku pozornie prawidłowych parametrów seminogramu.
- Badania infekcyjne – takie jak HIV, HBsAg, HCV, kiła. Ich wykonanie jest wymagane przepisami prawa przy procedurach wspomaganego rozrodu.
- Badania hormonalne (w wybranych przypadkach) – FSH, LH, testosteron całkowity i wolny, SHBG, prolaktyna, estradiol. Wskazane są szczególnie wtedy, gdy występują nieprawidłowości w badaniu nasienia lub objawy hipogonadyzmu.
Kiedy wykonać badania i jak się przygotować?
Szczegółowe omówienie badań, które mają zostać wykonane oraz przygotowania do procedury należy do specjalisty. Należy jednak pamiętać, że niektóre badania mają określoną ważność – np. badania wirusologiczne muszą być aktualne na moment procedury, a ich ważność wynosi zwykle 3–6 miesięcy. Badanie nasienia również powinno być nie starsze niż 3 miesiące.
Warto wiedzieć, że do badania nasienia należy zachować abstynencję seksualną przez 2–7 dni. Przed testami hormonalnymi wskazane jest wykonanie ich rano, na czczo.
Dlaczego warto przeprowadzić pełną diagnostykę?
Odpowiednie przygotowanie to nie tylko zwiększenie skuteczności zabiegu, ale również komfort psychiczny pary. Znajomość wyników pozwala lekarzowi na dobranie najlepszej strategii leczenia. W sytuacji, gdy inseminacja może okazać się nieskuteczna (np. przy bardzo słabych parametrach nasienia lub obustronnej niedrożności jajowodów), szybka decyzja o in vitro oszczędza czas i emocje.
