Normy testosteronu dla kobiet. Co oznacza jego wynik?

Testosteron to hormon, który kojarzymy głównie z mężczyznami. Ale nie wiem, czy wiesz, że także wytwarza go organizm kobiety – i to nie bez powodu. Sprawdź, jakie są normy testosteronu u kobiet i kiedy jego poziom może budzić niepokój.

Na moim blogu, koncentruję się, z oczywistych powodów, głównie na męskiej płodności i zdrowiu. Jednak coraz częściej otrzymuję pytania dotyczące także kobiecej diagnostyki hormonalnej. To naturalne – w końcu większość osób trafiających do mnie to pary, które wspólnie szukają odpowiedzi na pytanie: „Dlaczego nie możemy zajść w ciążę?”. Dlatego dzisiejszy temat, choć dotyczy kobiecego organizmu, ma ogromne znaczenie także w kontekście męskiej niepłodności – bo zdrowie hormonalne partnerki to integralna część wspólnej drogi do rodzicielstwa.

Testosteron u kobiet – co warto wiedzieć?

Testosteron to hormon steroidowy należący do grupy androgenów. Choć powszechnie uważa się go za „męski” hormon, kobiety również go produkują – głównie w jajnikach i nadnerczach, a jego działanie w organizmie kobiety jest bardzo ważne. Testosteron wpływa m.in. na poziom libido, gęstość kości, nastrój, masę mięśniową i metabolizm.

W organizmie kobiety testosteron występuje w znacznie mniejszych ilościach niż u mężczyzn, ale jego zaburzenia – zarówno nadmiar, jak i niedobór – mogą prowadzić do objawów klinicznych oraz utrudniać zajście w ciążę.

Normy testosteronu u kobiet

Zakres referencyjny testosteronu całkowitego może się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium, ale u kobiet normy zwykle mieszczą się w przedziale:

Testosteron całkowity: 0,3 – 2,0 ng/ml (10–70 ng/dl)

Testosteron wolny (aktywny biologicznie): 0,1 – 6,4 pg/ml

Warto podkreślić, że testosteron we krwi występuje głównie w postaci związanej z białkami (głównie SHBG – globuliną wiążącą hormony płciowe). Tylko niewielka frakcja testosteronu – tzw. wolny testosteron – jest biologicznie aktywna i odpowiada za efekty działania hormonu. Dlatego w niektórych sytuacjach oznacza się oba parametry: testosteron całkowity i wolny, a czasem także SHBG, by uzyskać pełniejszy obraz.

Kiedy poziom testosteronu u kobiet jest za wysoki?

Podwyższony poziom testosteronu może wiązać się z takimi objawami jak:

• trądzik, szczególnie w dolnej części twarzy,
• przetłuszczanie się skóry i włosów,
• nadmierne owłosienie typu męskiego (hirsutyzm),
• zaburzenia miesiączkowania lub brak miesiączki,
• trudności z zajściem w ciążę,
• obniżenie głosu, przerzedzenie włosów na głowie (w skrajnych przypadkach).

Jedną z najczęstszych przyczyn hiperandrogenizmu (nadmiaru androgenów) u kobiet jest zespół policystycznych jajników (PCOS). Warto też wziąć pod uwagę inne przyczyny: wrodzoną nadczynność kory nadnerczy, guzy jajników lub nadnerczy czy stosowanie niektórych leków (np. steroidów anabolicznych).

A co, gdy testosteron jest zbyt niski?

Zbyt niski poziom testosteronu u kobiet może objawiać się:

• spadkiem libido i satysfakcji z życia seksualnego,
• przewlekłym zmęczeniem,
• obniżeniem nastroju, depresją,
• zmniejszeniem masy mięśniowej,
• obniżoną gęstością kości (ryzykiem osteoporozy).

Choć o niskim testosteronie u kobiet mówi się rzadziej, również może on wpływać negatywnie na jakość życia i płodność. Czasem obserwujemy takie obniżenie u kobiet po menopauzie lub po leczeniu onkologicznym. W wybranych sytuacjach lekarze stosują leczenie testosteronem – zawsze w kontrolowany sposób i w odpowiednio niskich dawkach.

Czy poziom testosteronu u kobiety ma znaczenie dla mężczyzny?

Zdecydowanie tak – choć nie bezpośrednio. Jeśli partnerka mężczyzny zmagającego się z niepłodnością ma nieprawidłowy poziom testosteronu, może to wpływać na jakość cyklu,
owulację, a także ogólny stan zdrowia hormonalnego. Współistnienie np. PCOS i problemów po stronie męskiej znacząco zmniejsza szanse na naturalne zajście w ciążę.

Dlatego zawsze podkreślam, jak ważna jest równoległa diagnostyka obojga partnerów. Czasem okazuje się, że para przez długi czas koncentrowała się na jednym z partnerów, podczas gdy problem występował u obojga. Z mojego doświadczenia wynika, że najlepiej rozpocząć badania wspólnie – by oszczędzić sobie czasu, frustracji i niepotrzebnych kosztów.

Kiedy warto zbadać testosteron u kobiety?

Badanie powinno być przede wszystkim wykonane na zlecenie specjalisty. Oznaczenie poziomu testosteronu warto wykonać, gdy pojawiają się:

• • objawy nadmiaru androgenów (trądzik, hirsutyzm, nieregularne cykle),
  • podejrzenie PCOS,
  • zaburzenia płodności,
  • przewlekłe zmęczenie i spadek libido,
  • objawy wskazujące na niedobór androgenów po menopauzie lub terapii
    onkologicznej.

Wynik powinien być zawsze interpretowany również przez lekarza – najlepiej ginekologa-
endokrynologa, który uwzględni inne parametry hormonalne, wiek, wagę i stan zdrowia
pacjentki.

Testosteron u kobiet – ważna część układanki

Poziom testosteronu u kobiet może wiele powiedzieć o ich zdrowiu hormonalnym i potencjale rozrodczym. Jako androlog, wiem, jak ważne jest zrozumienie całego obrazu – nie tylko u mężczyzny, ale również u jego partnerki. Jeśli para zmaga się z trudnościami w zajściu w ciążę, diagnostyka hormonalna obu stron może okazać się kluczem do
skutecznego leczenia.