Jak przebiega badanie nasienia?

Na czym polega badanie nasienia – jak się do niego przygotować, jak wygląda procedura i co oznaczają wyniki. Szczególnie przydatne, jeśli jesteś na początku diagnostyki męskiej niepłodności.

Badanie nasienia, czyli seminogram, to podstawowe i nieinwazyjne badanie oceniające męską płodność. To jedno z pierwszych działań, jakie powinno podjąć się w diagnostyce niepłodności, zwłaszcza że w połowie przypadków problem z zajściem w ciążę może dotyczyć strony męskiej. Wbrew pozorom nie jest to procedura ani skomplikowana, ani kosztowna, a może dostarczyć wielu cennych informacji. Jak wygląda krok po kroku i co warto wiedzieć przed oddaniem próbki?

Na czym polega badanie nasienia?

Seminogram to analiza jakościowa i ilościowa nasienia. W trakcie badania oceniane są takie parametry, jak:

objętość ejakulatu,
liczba plemników,
ich ruchliwość (ruch postępowy i całkowity),
morfologia, czyli prawidłowa budowa plemników,
pH,
lepkość i czas upłynnienia nasienia,
obecność komórek zapalnych.

W zależności od laboratorium możliwa jest również ocena żywotności plemników, testy biochemiczne, a także bardziej zaawansowane analizy, jak test fragmentacji DNA plemników, test HBA (dojrzałość plemników) , test MAR (oceniający obecność przeciwciał przeciwplemnikowych) czy badanie poziomu stresu oksydacyjnego (sORP).

Jak przygotować się do badania?

Przygotowanie do badania nasienia nie jest trudne, ale kluczowe, aby wynik był wiarygodny. Zaleca się:

zachowanie abstynencji seksualnej przez 2–7 dni przed badaniem (najczęściej zalecane są 3–5 dni),
unikanie alkoholu, sauny i gorących kąpieli minimum na kilka dni przed – preferencyjnie 3 miesiące
poinformowanie laboratorium o ewentualnym leczeniu, infekcjach czy przebytych chorobach.

Próbkę najczęściej oddaje się drogą masturbacji w specjalnym, intymnym pomieszczeniu w klinice lub laboratorium. W uzasadnionych przypadkach możliwe jest oddanie nasienia w domu, pod warunkiem szybkiego transportu w odpowiednich warunkach temperaturowych (do 60 minut, w temperaturze zbliżonej do temperatury ciała).

Jak przebiega analiza?

Po oddaniu próbki rozpoczyna się proces jej oceny. Większość parametrów oceniana jest w ciągu 1–2 godzin od momentu oddania nasienia. Do analizy wykorzystywane są mikroskopy oraz automatyczne analizatory nasienia. Badanie wykonywane jest według wytycznych WHO – aktualnie obowiązuje klasyfikacja z 2021 roku, która zaktualizowała m.in. wartości referencyjne oraz podejście do oceny morfologii plemników.

Wynik przedstawiany jest w formie raportu zawierającego konkretne wartości oraz odniesienie do norm. Kluczowe jest, aby wynik nie był interpretowany samodzielnie. Nawet jeśli jeden parametr jest nieprawidłowy, nie oznacza to jeszcze niepłodności. Seminogram należy oceniać całościowo i w kontekście klinicznym – z uwzględnieniem historii medycznej, stylu życia i innych badań. Ten sam wynik u dwóch różnych pacjentów może oznaczać co innego, dlatego ostateczną interpretację należy zostawić specjaliście andrologowi.

Czy badanie nasienia jest miarodajne?

Tak, pod warunkiem prawidłowego przygotowania i wykonania. Zdarza się, że uzyskany wynik nie odzwierciedla faktycznego stanu – np. z powodu infekcji, stresu, gorączki, niewłaściwego czasu abstynencji lub błędów w transporcie próbki. Dlatego w razie wątpliwości badanie warto powtórzyć po 2–4 tygodniach. Czasem wykonuje się też tzw. „test nasienia po preparatyce”, który pokazuje, jak wygląda próbka po oczyszczeniu, np. przed inseminacją.

Na jakość nasienia wpływa wiele czynników – od stylu życia, diety, snu, poziomu stresu, aż po kontakt z toksynami środowiskowymi, promieniowaniem cieplnym (np. częste korzystanie z laptopa na kolanach) czy intensywnym wysiłkiem fizycznym. Dlatego warto obserwować zmiany i nie oceniać płodności mężczyzny wyłącznie na podstawie jednego wyniku.

Co dalej po badaniu?

Jeśli wynik jest prawidłowy – to dobra wiadomość, ale nie wyklucza konieczności dalszej diagnostyki, zwłaszcza jeśli para wciąż bezskutecznie stara się o ciążę. Jeśli wynik jest nieprawidłowy – lekarz androlog może zlecić dalsze badania, takie jak:

hormonalna ocena funkcji jąder (np. FSH, LH, testosteron, prolaktyna),
USG moszny i najądrzy,
test fragmentacji DNA plemników,
badania genetyczne (np. kariotyp, mikrodelecje w regionie AZF, mutacje CFTR),
testy immunologiczne.

Na podstawie całości obrazu klinicznego androlog opracowuje indywidualny plan leczenia – który może obejmować zmianę stylu życia, wdrożenie suplementacji, leczenie farmakologiczne, a w razie potrzeby leczenie operacyjne (np. w przypadku żylaków powrózka nasiennego).

Podsumowanie – pierwszy krok, który warto wykonać

Badanie nasienia to szybkie, bezbolesne i bardzo wartościowe narzędzie diagnostyczne. To właśnie ono często pozwala znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego para nie może zajść w ciążę. Jest to jeden z pierwszych kroków, jakie warto wykonać w procesie diagnostycznym – również profilaktycznie, nawet jeśli jeszcze nie podjęliście prób powiększenia rodziny.

Zawsze zalecam rozpoczęcie diagnostyki płodności męskiej równocześnie z diagnostyką kobiety. Czekanie w tym przypadku może oznaczać stratę cennego czasu, który już można by wykorzystać na dalsze działania.

Jeśli planujesz ojcostwo lub masz jakiekolwiek wątpliwości – umów się na konsultację andrologiczną na https://drkupis.pl/konsultacjeonline/. Odpowiednio wcześnie wdrożona diagnostyka może skrócić czas starań, ograniczyć stres i pozwolić szybciej przejść do skutecznych działań.

Zdjęcia do artykułu zostały pobrane z serwisu PEXELS, linki do profili autorów: Kari Shea , Chaiyan Anuwatmongkolchai.

Wróc do listy wpisów na BLOGU