Badanie chromatyny plemnikowej –
na czym polega i kiedy je wykonać?
Dowiedz się, jak badanie chromatyny plemnikowej może pomóc w diagnostyce niepłodności męskiej i kiedy warto je wykonać.
Diagnostyka męskiej płodności bywa skomplikowana, a lista dostępnych badań nasienia może przytłaczać. Jednym z ciekawszych badań, które warto rozważyć jest badanie fragmentacji chromatyny plemnikowej, które dostarcza istotnych informacji o stanie DNA plemników. W niniejszym artykule przyjrzymy się jego zastosowaniom oraz sytuacjom, w których warto je wykonać.
Czym jest chromatyna plemnikowa i dlaczego jest ważna?
Chromatyna plemnikowa to struktura, w której znajduje się DNA plemników. Dowiedziono, że u ssaków zapłodnienie i rozwój zarodka jest zależne m.in. od integralności, czyli prościej mówiąc, jakości struktury DNA plemników. Nić DNA odpowiednio zabezpieczona, może być w plemniku bezpiecznie transportowana. Do pewnego stopnia uszkodzenia tej struktury pozostaną bez wpływu na informacje, jakie ma przekazać plemnik. Jednak jeśli uszkodzeń jest zbyt dużo, nie można ich naprawić, a odczyt takiego DNA z błędami może skończyć się np. poronieniem.
Czym jest badanie chromatyny plemnikowej?
Tradycyjne badanie nasienia ocenia liczbę, ruchliwość i morfologię plemników, ale nie dostarcza informacji o stanie ich DNA. Badanie chromatyny plemnikowej pozwala ocenić integralność DNA plemników, co ma kluczowe znaczenie dla skuteczności zapłodnienia i rozwoju zarodka. Uszkodzenia DNA mogą negatywnie wpływać na implantację zarodka oraz zwiększać ryzyko poronień.
Przyczyny uszkodzeń chromatyny plemnikowej
Do najczęstszych możliwych przyczyn wyższej fragmentacji DNA plemników należą:
- Nadmiar reaktywnych form tlenu (ROS),
- Spadek poziomu antyoksydantów,
- Błędy w trakcie procesu dojrzewania (w najądrzu),
- Zanieczyszczenia środowiskowe, palenie tytoniu, pestycydy,
- Infekcje i stany zapalne układu moczowo-płciowego,
- Żylaki powrózka nasiennego
- Choroby przebiegające z gorączką,
- Ekspozycja na substancje toksyczne,
- Chemioterapia i radioterapia.
Metody badania chromatyny plemnikowej – którą wybrać?
Najczęściej stosowane testy to:
Test dyspersji chromatyny plemnikowej (SCD) – stosunkowo prosty, ale wymagający doświadczenia w interpretacji wyników,
Test oceny struktury chromatyny plemnikowej (SCSA) – dokładniejszy, ale wymagający specjalistycznego sprzętu.
Oba testy są dostępne w Polsce. SCD jest testem prostszym ale wymaga na pewno większego doświadczenia osoby wykonującej badanie. SCSA wydaje się być nieco dokładniejszym, ale wymaga zdecydowanie bardziej skomplikowanego zaplecza sprzętowego.

Kiedy warto wykonać badanie chromatyny plemnikowej?
Badanie fragmentacji DNA plemników jest szczególnie przydatne w przypadku:
- Niepłodności idiopatycznej – gdy przyczyna niepowodzeń jest nieznana,
- Nawracających poronień, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży,
- Niepowodzeń procedur wspomaganego rozrodu, takich jak inseminacja (IUI), zapłodnienie in vitro (IVF) czy mikroiniekcja plemnika (ICSI),
- Obecności czynników ryzyka, np. żylaków powrózka nasiennego, palenia tytoniu, przewlekłego stresu.
Badania wykazują, że wysoka fragmentacja DNA plemników może obniżać skuteczność zapłodnienia oraz zwiększać ryzyko poronień, nawet jeśli inne parametry nasienia pozostają w normie
Jak obniżyć fragmentację DNA plemników?
Podwyższona fragmentacja DNA nie jest wyrokiem. Można ją poprawić poprzez:
- Zdrowy styl życia – lepszą dietę, więcej aktywności fizycznej,
- Suplementację antyoksydantami, takimi jak witamina C, E, koenzym Q10, cynk,
- Unikanie tytoniu, alkoholu i stresu oksydacyjnego,
- Leczenie operacyjne żylaków powrózka nasiennego,
- Ograniczenie narażenia na wysoką temperaturę oraz toksyny środowiskowe.
Alternatywnie można rozważyć pobranie plemników bezpośrednio z jąder metodą biopsji – w niektórych przypadkach pozwala to uzyskać plemniki o lepszej integralności DNA, gdyż nie przechodzą one przez najądrza, gdzie mogą ulegać dalszym uszkodzeniom.
Podsumowanie – czy warto wykonać badanie chromatyny plemnikowej?
Badanie chromatyny plemnikowej dostarcza cennych informacji o jakości nasienia, szczególnie w przypadkach niepowodzeń rozrodczych. Choć nie jest to badanie pierwszego wyboru, może pomóc w podjęciu decyzji o dalszym postępowaniu i leczeniu niepłodności.
Warto rozważyć jego wykonanie zwłaszcza w przypadku nawracających poronień lub niepowodzeń procedur wspomaganego rozrodu, co może zwiększyć szanse na skuteczne leczenie i zdrową ciążę.
Zdjęcia do artykułu zostały pobrane z serwisu PEXELS, linki do profili autorów: Kaboompics.com, Tima Miroshnichenko.
Wróc do listy wpisów na BLOGU